In ons voetspoor 5

Nordibacka

Het is stil op Nordibacka. 's Morgens vroeg krijsen de kraanvogels ons wakker. Selma Lagerlöf beschrijft in Nils Holgersson Wonderbare reis de elegante dans van deze vogels. Maar hun krassend gegier blijft de lezer in het pre-mediale tijdperk bespaart. 
Jagers leggen op de zeer naburige schietbaan hun test af in deze weken voor het begin van de jacht. Het geknal verbreekt af en toe onze ontspannende rust. Je went er aan. Net als aan het verkeerslawaai op de Rijksstraatweg. 
Onze dagen vullen zich  met kleine klusjes. Dingen die afgerond moeten worden. Het najaar meldt zich al met de eerste verkleuringen. Waar blijft de tijd? En wat hebben we al die weken gedaan? Gewoon geleefd, zoals je doet als je thuis  bent.

De rendieren hebben zich in de winter al tegoed  gedaan aan onze aardbeienplanten. De oogst voor ons is nu minimaaaaaal. Goed voor een paar beschuitjes. De frambozen daarentegen doen hun best dat gemis te compenseren. We proeven zelfs de zeldzamere en zoetere gele variant. De struiken hangen vol. En dan moet je er wat mee doen. Meer dan alleen plukken voor in de yoghurt. Gelei en jam zijn de smaakvolle herinneringen aan een mooie zomer. En morgen kun je opnieuw beginnen. De natuur bepaalt zelf haar ritme. 
De bloemperken hebben de meeste kleur verloren. Maar wat een verschil met de ielige  plantjes in mei. Het blad staat er nog kwiek bij. Nog een keer grasmaaien. De frequentie vertraagt. De laatste houtjes zagen en kloven. Ook de mens maakt zich op voor de tragere winter. Traag? Totdat de sneeuw uitdaagt tot scheppen, skiën en scooteren. Dan is het weer full fart.

Het is nog volop zomer in Nederland. Temperaturen die aantrekkelijk zijn. Het wordt tijd om Jens te leren kennen. Onze kleinzoon was twee maanden toen we vertrokken. Met filmpjes en foto's zien we zijn groei. Maar kennen doen we deze breed lachende drukke kleinzoon nog niet.
Het wordt tijd het nieuwe huis in Amersfoort van Jasper en Jeanette te bewonderen en te zien of de Funda foto's kloppen. Het is tijd onze vrienden weer te spreken.

We ontdoen het erf van alle parafernalia. We ruimen op, maken schoon, pakken in. Welke kleding nemen we mee, wat hebben we onderweg nodig, wat gooien we weg en wat overwintert op Nordibacka. Het leven is keuzes maken.

We plannen de terugreis, boeken overnachtingen en doen onze dingen voor voorlopig de laatste keer. Minutieus pakken we de auto in. Zo compact mogelijk. Het lijkt minder dan op de heenweg. Afscheid nemen van de buren is de finale. Je moet er doorheen.

We nemen de tijd voor de rit naar Haren. Onze ziel moet ook mee en gelijktijdig met ons aankomen. En zo vertrekken we die maandagmorgen vrijwel gelijktijdig met onze Nederlandse buren Gerke en Hilda, die de laatste vakantieweek ook hier hebben doorgebracht.

Intermezzo met wat losse gedachten

1. Het is een voorrecht als je zo lang in een ander land kunt wonen. Het contact met land en bevolking verdiept zich. Je leeft met een been in het eerste en het andere been in het tweede land. Iets wat we ook kennen uit de periode dat we in Leuven woorden.

2. Natuurlijk beperkt het bezit van een tweede huis je in het bezoeken van vele andere wonderschone oorden. Soms is dat jammer.

3. Het blijft opvallend dat de problemen in Nederland en Zweden zo parallel lopen. Er is dus niets nieuws onder de zon in landen met  een min of meer gelijke ontwikkeling en welstand. Dat stelt gerust en relativeert.

4. Bijna overal treden mensen je open tegemoet als je je gewoon gedraagt. Het is de basis voor de menselijke contacten die het leven de moeite waard maken.

5. Nederland is geen eiland. Onze toekomst ligt in Europa. Misschien anders dan nu maar Europa is veel meer dan een vredesideaal.

Op reis door Zweden


Denkend aan de weg Sveg-Mora zien we traag eindeloze bossen en rotsformaties voorbij glijden. Na al die jaren kan deze tocht ons nog steeds niet boeien. We zijn onderweg naar Jaap en Truus, die ons met hun gulle gastvrijheid opnieuw ontvangen. Ze wonen prachtig aan de rivier de Klarälven in Värmland. We hebben de herfst weer achter ons gelaten en de natuur is prachtig. Liefelijker dan bij ons in het noorden. Deze streek is meer dan royaal voorzien van landgenoten. We zien er op een paar kilometer meer dan de hele zomer. Geen wonder dat Värmland wel eens de dertiende Nederlandse provincie wordt genoemd. Een dag later gaan we  met z'n vieren op bezoek bij Piet en Co, zomergasten als wij. We kennen elkaar van de cursus Zweeds in Groningen en hebben al jaren contact. Co schotelt ons een heerlijke "räkmacka" voor. Heerlijk deze zelfbereide versie van het beroemde garnalenbroodje.

De volgende morgen zetten we onze reis voort naar Tranås, dat ten oosten van de beide meren ligt in een gebied dat we niet of nauwelijks kennen. We gaan kijken bij de fabrikant van een mechanische sta-op stoel, die er ook aantrekkelijk uitziet.

Het koopbesluit is snel genomen. De  dag vult zich met nostalgie door ons bezoek aan de zuurstokkenstad Gränna, waar we met onze vrienden Piet en Loes in een ver verleden van alles hebben beleefd.Hoewel de tijd zichtbaar is voortgeschreden herkennen we veel.

Het vandrarhem in Tranås is een aanrader. De jeugdherberg ligt in een park en is gevestigd in mooie oude huizen. Een jong, pas nieuw, en zeer gastvrij echtpaar doet ons zich direct welkom voelen. Bij onze terugkeer de tweede dag zegt de gastheer schalks: welkom thuis.

We gaan verder naar Olofström bijna aan de Zweedse zuidkust. De plaats waar het allemaal begon in de zomer van 1970 toen Henk voor de eerste maal in Zweden kwam. Nog steeds hebben we er vrienden en voelen we ons er thuis. Kjell en Annika hebben dochters en kleinkinderen uitgenodigd en zo wordt het een warm weerzien op een prachtige zomeravond.

Het voelt goed als we aan de rand van hun zwembad 's avonds lekker eten en van elkaars gezelschap genieten. 

Op naar Denemarken en komen via beide bruggen en een pont zaterdagmiddag aan bij onze verblijfplaats vlakbij Sonderborg. Op deze mooie avond rijden we nog even naar de camping aan de baai, waar we zo'n 35 jaar geleden enkele dagen met de tent kampeerden. En ja hoor…we herkennen het nog.

Zondagmorgen rijden we door een relatief rustig Duitsland de ruim 500 kilometer naar huis. Ook hier is het weer "huis veroveren"en acclimatiseren. Tjonge, wat is het hier druk en wat een herrie.

Intermezzo over vluchtelingen

Buitengewoon gastvrij heeft Zweden veel vluchtelingen opgenomen en dat heeft ook een schaduwkant, die extreem-rechts breed uitmeet. En soms is het ook goed mis als er getto's ontstaan. Niettemin kunnen we een voorbeeld nemen aan de Zweedse houding.

Een vluchteling die vorig najaar naar Zweden kwam verkocht deze zomer hapjes uit zijn thuisland op de markt in Vemdalen. Enkele vrouwen uit het asielzoekerscentrum hebben het eten bereid, ze hadden er plezier in en spraken met handen en voeten. De man sprak een beetje Zweeds. De trots en dankbaarheid spatte van dit ondernemerschap af. Een week later kochten we weer lekkere Syrische hapjes.


We zomeren na, we mijmeren nog wat over Nordibacka en langzamerhand neemt Haren weer de overhand. Deze serie blogs is vol. Dank voor jullie lezen en jullie reacties.
Het was een waar genoegen.

Elsbeth en Henk  

Uit ons Nordibacka album 

In ons voetspoor 4

Sveg

Op Nordibacka naar beneden en onderaan linksaf, weer links bij Vemhåns små kyrka, langs de winkel en zuidwaarts naar Sveg.Een afstand van een half uur rijden met onderweg fraaie uitzichten op het fjäll rondom. Sveg, de gemeentelijke hoofdplaats op het kruispunt van de vier windstreken. Met een hoog oma Tingeling gehalte. Vergane glorie dat het heeft afgelegd tegen interessantere ski-oorden in de gemeente. Maar wel met een prima camping zoals een landgenoot onlangs uit eigen ervaring ons meldde.

Er is veel te koop in Sveg ondanks het gebrek aan gezellige winkelstraten en leuke etalages. Je wenst hen een komplan toe. In het kleine ziekenhuis melden we ons voor het reguliere bloedonderzoek. Met de internationale ziektekostenverzekeringskaart ervaren we opnieuw de voordelen van een Europa. Je moeten melden bij de politie bij een lang verblijf hoeft daarom ook al niet meer als EU-ingezetene. U merkt dat we al beginnen met de voordelen van de EU te benoemen.En dan gaat het nog niet over de belastingverdragen tussen Nederland en Zweden, waarmee het betalen van dubbele belasting wordt voorkomen.

In Sveg compenseert 's werelds grootste houten beer misschien de gemiste kansen. Het jaarlijkse grote dorpsfeest is een dappere poging de moed niet te verliezen. Het verzorgingsgebied is niet groot als men goed tevreden is met 1400 bezoekers totaal bij drie avonden (rock)muziek in het park. Bij het lezen van dit nieuws dwalen mijn gedachten ongewild af naar de bezoekersaantallen bij culturele evenementen in Haren.

Je de grote verschillen in bevolkingsaantallen en structuur realiserend word je nederig bij de gemiddeld 40 personen per evenement in Haren.

Intermezzo: drank

Härjedalen heeft sinds kort drie soorten eigen bier, dat heerlijk smaakt en lokaal wordt gebrouwen. Het past in de trend van vele lokale bieren in Zweden en elders.

Het bier is te koop in Systembolaget, de staatsslijterij, ontstaan in 1917 na de drooglegging. Systemet is de enige plaats waar sterke drank te koop is. In de supermarkt zijn zwakalcoholische dranken te koop. Bijvoorbeeld bier van 2,8% of 3,5%. Er wordt beweerd dat Lidl en Aldi de stap naar Zweden hebben gezet om er bij te zijn als het monopolie instort.
Maar tot dusver weerstaat Systemet of Bolaget alle aanvallen "gemakkelijk". 

Dit land heeft ons kennis laten maken met openbare dronkenschap op straat en talloze andere plaatsen. Op een of andere manier hebben de Zweden nog steeds een dubbelhartige verhouding met drank. Enerzijds is het genieten, anderzijds maak je indruk als je teveel op hebt. Gelukkig geldt dit gedrag niet voor onze vriendenkring. Het systeem met een staatswinkel zorgt voor een breed aanbod met hoge prijzen. Een inkooptripje drank van Zuid-Zweden naar Duitsland loont echter snel.

In Sveg zetelt het gemeentebestuur waarin onlangs links, na decennia, de macht moest overdragen aan rechts. Het beeld van het Zweedse folkhem, waarbij de staat voor alles zorgt is politiek vrijwel verdwenen. Maar nog lang niet uit het denken van de gewone burger. Het Zweedse Noorden is/was een rood bolwerk. De rest van het land is al van kleur verschoten. Kleine boeren, die alleen door samen te werken een bestaan hebben kunnen opbouwen, zorgden voor de voedingsbodem van het socialisme. En juist niet, zoals in Groningen, de standsverschillen.

Een groot project om door middel van glasvezelkabels de leefbaarheid in de kleine dorpen te vergroten is van groot belang. Het is meer dan communicatie. Het kan ook de gezondheidszorg ondersteunen. En dat is geen overbodige luxe nu de particuliere eerstelijns zorg beter is dan de provinciaal geregisseerde overheidszorg. 
Het gemeentehuis kreeg de naam "Huis van de medeburgers". Dat zegt iets over de gedachte achter zo'n kantoor. De architect van het Harener gemeente, die de invalidentoegang niet nodig vond, kan er iets van leren.

Leven in Zweden

Het is goed toeven in dit land van rust, licht en ruimte. Letterlijk en figuurlijk is de persoonlijke ruimte veel groter dan in Nederland. Dat is vaak heerlijk. Bovendien komen onze normen en waarden overeen. Dat is prettig. Afspraak is afspraak, maar tijd is een relatief begrip. Na een lange zomer hier is de overgang naar Nederland groot. Aan de herrie, stress en drukte moet je weer wennen. Omgekeerd is dat, voor ons althans, niet het geval. Met onze Groningse volksaard sluiten we goed aan op onze Zweedse vrienden. Toch is de wereld van Härjedalen erg klein om je blijvend te vestigen. De wet van gelijkheid "Jantelagen" regeert nog vaak in het Zweedse leven.

Je zult niet denken dat je

1. iemand bent

2. net zo goed bent als wij

3. slimmer bent dan wij

4. dat je beter bent dan wij

5. dat je meer weet dan wij

6. dat je meer voorstelt dan wij

7. dat je ergens voor deugt

8. dat je ons kunt uitlachen

9. dat iemand zich om je bekommert

10.dat je ons iets kunt leren      

kaart van Ystad met Wallender locaties

Intermezzo over het boek

In het Zweedse nieuws verscheen een  bericht over een wetenschappelijk onderzoek van de universiteit van Yale waaruit blijkt dat mensen die veel lezen langer leven. 
Een ander artikel meldt dat na de brexituitslag Engelsen Zuid-Zweden als vakantieland hebben ontdekt. Ze komen om in en om Ystad in het voetspoor van Wallander te gaan.
 
Naar de boekhandel op doktersrecept. 
Boeken als stimulans voor de economie.
Op naar de boekhandel dus. 
We kennen wel een goede.

Floris gaat letterlijk in ons voetspoor

Hartelijke groet van Nordibacka, 

waar de bomen al deels geel kleuren en de herfst al te ruiken is.

Het is druk in het bos met plukkers en straks ook de jagers.

Elsbeth en Henk

Uit ons familiealbum 
foto's van het bezoek van Jasper en Jeannette met Felix en Floris

Spelen...

Werken... he Floris?

maar dan ook frambozen eten...

natuurlijk ook fikkie stoken...

en dan effe uitrusten nietwaar Felix?

en weer gebak etebn met oma...

die een echte werker is...

o ja...nog een echte werker

en weer een fikkie...

om tenslotte af te koelen...

voordat we bij AnneMarie gaan eten.

Al wandelend zie je dit...

maar 't is balanceren voor Jasper

en alles in de gaten te houden.

Floris houd je bezig

 

 

In ons voetspoor 3

Björnrike

Enkele kilometers ten zuiden van Vemdalen ligt het skigebied Björnrike, dat samen met Vemdalsskalet, Storhogna en Klövsjö het winterse attractiepak is. Skistar, een intetnational, exploiteert en investeert met goed gewin. Nieuwe afdalingen maken, liften bouwen of vernieuwen en de liftkaart duurder maken. Het is indrukwekkend wat er aan huizen, appartementen en voorzieningen de laatste tien jaar is gebouwd. Het einde is nog niet in zicht. De vier skigebieden worden 's winters met een pendelbus verbonden. Ze liggen steeds enkele kilometers uit elkaar Afdalingen zijn kort maar er zijn er veel. We hebben in de jaren dat we hier zijn de ontwikkeling gezien van gemoedelijk skiën naar een mondain skioord.

Henk en Jannie wonen 's zomers ook enkele maanden in Bjönrike. Af en toe leggen we wederzijds een bezoekje af en delen ervaringen en belevenissen. Het lijkt wel een soort lotgenotencontact.

Door de enorme nieuwbouw is het op heel veel plaatsen een grindbak, maar omdat zij in het oude gedeelte wonen lopen de elanden soms bij hen rond het huis.

Skistar is nog lang niet klaar in dit gebied. Natuurbeschermers houden het belang van de koningsadelaar nauwlettend in de gaten en hebben voorlopig het recht aan hun zijde. Voor de argumenten van beide strijdende partijen valt wat te zeggen. Persoonlijk heb ik veel meer aarzelingen bij een rendabele exploitatie.

Intermezzo: Tijd

In een groot land is tijd een rekbaar begrip. Alles is ver en de gemiddelde snelheid is betrekkelijk laag. Je moet hard rijden om je per uur tachtig kilometer te verplaatsen. De Zweden hebben daarvoor twee oplossingen gevonden. Ze spreken niet in kilometers maar in mil. Een mil is tien kilometer. Als je acht mijl rijdt voelt dat als hard rijden. Bovendien spreken ze liever nog over de werkelijke reistijd. Sveg is een dik (drygt) halfuur, Vemdalen een klein (knappt) halfuur. Östersund twee uur en maar 175 km, bijna 18 mil. 't Is even wennen, maar het werkt. Overigens ben je van de Laarmanhof tot Nordibacka ongeveer achttien uur zonder overnachting onderweg.

Storhogna

Noordwaarts gaan we en slaan nu in Vemdalen rechtsaf, langs de kerk, door het dorp op weg naar Vemdalsskalet. Hier begint op 725 m hoogte in 1938 al het wintersportplezier. Hele oude kleine huisjes staan naast riante moderne vakantiehuizen. De enkele winkels van oudsher krijgen steeds meer collega's uit andere branches. Verderop in Storhogna begint een dergelijke ontwikkeling ook van de grond te komen. In het Fjällhotel genieten we in mei van het algemeen toegankelijke warme zwembad en nog warmere bubbelbad. Een feestje op die koude zondag. Weer verderop liggen de pistes van Klövsjö. Het dorp ligt op de hellingen rondom en je waant je even in Oostenrijk.

Dagelijkse affiches met krantenkoppen

Intermezzo: Zelfbeeld

Het zelfbeeld van iedere natie heeft de neiging groter te zijn dan de werkelijkheid toont. Wij, Nederlanders, denken dat we vrijwel de enige zijn die op Spitsbergen belangwekkend onderzoek doen. Dat geldt alleen voor het Barentszeiland waarschijnlijk. Er zijn tientallen andere landen ook bezig met onderzoek in dit gebied.

Zweden wonen in het beste land ter wereld, ze hebben de hoogste watervallen en de beste inrichting van hun maatschappij. Zoals onze vriend Herman ooit opmerkte hangt dat af van hoe groot jouw wereld is. De Zweedse en Nederlandse kranten kun je bijna een op een naast elkaar leggen als het gaat om onderwerpen als de zorg, het onderwijs, de politiek, immigranten en ga maar door. Het is interessant om de commentaren te lezen en daarin subtiele verschillen te zien. De Brexit wordt in Nederland vooral gezien als het verlies van handel en een vriend, waaraan we kunnen aanhaken met onze kritiek op te veel Europa. De linkse Zweedse regering verliest een partner, die over de meeste onderwerpen gelijkt denkt en waarmee ze samen optrekken

Zweden verliest een partner, Nederland een handelspartner. Maar zowel in Stockholm als in Amsterdam zijn ze ervan overtuigd dat ze grote kans maken op de vestiging van heel veel grote internationals. Gemakshalve vergeten ze, denk ik, Brussel Frankfurt en Parijs. De wens is de vader van de gedachte.

Nordibacka ligt rechtsboven in het lichtgroene veld; links de weg naar Vemdalen

Naschrift

Het is een mooie zomer

en het gaat ons goed,

we zijn af en toe onderweg

maar ook veel rondom het huis

met tuin, klussen en veel zon

en vaak in gedachten bij jullie

Jullie reacties op de blog, niet verplicht, lezen we met veel plezier. 

Uit het  fotoalbum enkele beelden van Härjedalen

Sveg -Mankellbrug