Lief en leed

De wereld wordt steeds kleiner. Dat is niets nieuws maar met de gevolgen daarvan moet je leren omgaan. Je krijgt het nieuws mee, leest webpagina's van kranten en emailt wat af. Zo kun je in twee werelden leven. De andere kant is dat je van de zorgen en verdriet thuis wel op de hoogte bent maar alleen op afstand kunt reageren. Het gevoel dat emigranten in de 19e en 20e eeuw ook vaak moeten hebben gehad. Ziekenhuisopname's, operaties, behandelingen, onderzoeken en een  sterfgeval (van oud-collega en vriend Gerjan) vinden plaats op grote afstand. Je bent er bij en ook weer niet. Gelukkig is kontakt houden niet meer heel moeilijk. Al die gebeurtenissen doen je wel je eigen zegeningen opnieuw goed waarderen.

bijpraten met Gerke en Hilda en Jaap en Truus

Onze vorige blog over de Sterke Vrouwen heeft veel reacties opgeleverd. Zowel gekoppeld aan de blog als in afzonderlijke mails en telefoontjes. Mooi is dat: zo'n onderwerp dat kennelijk een gevoelige snaar raakt. En wij mannen kennen onze plaats (weer). Letterlijk of figuurlijk: sterk zijn maakt alles eenvoudiger. (Dit is overigens geen pleidooi voor een dommekracht). We hebben overigens inspirerende voorbeelden van sterke mensen in onze nabijheid.

vlakbij de bron

Met Erik en Iris, wat oudere mensen in de buurt, drinken we af en toe een kopje koffie.Beiden weten ontzettend veel van het bos en het leven vroeger en nu in het dorp. Dat is interessant omdat we bezig zijn de geschiedenis van Nordibacka te achterhalen.
Zo'n 60 jaar geleden is er over een afstand van meer dan 2 km een waterleiding aangelegd naar dit perceel. Stel je voor: er ligt een bron in het bos. Je holt boomstammen uit met een boor, koppelt die aan elkaar en met zelfdruk heb je hier water. Erik toonde me de bron en vertelde op onze tocht er heen van alles over het bos, de houtkap en het leven van de bosarbeiders. Er is zelfs nog een stukje van de leiding te zien. Het was absoluut een belevenis en als je je voorstelling maakt van de hoeveelheid werk en de omstandigheden word je heel bescheiden.

Net als in Nederland is het herfst. En dat na een zomer die beter was dan daar. Voor de lezers in andere landen geldt misschien niet. Maar Nederlanders praten altijd over het weer dat op vakantie beter moet zijn dan thuis. En het is ons gelukt.

De laatste gasten zijn weer op weg naar huis. Piet en Loes  (uit Vlaardingen) ontmoetten we 36 jaar geleden op Terschelling en we komen een paar keer per jaar bij elkaar op bezoek.Ze waren 13 zomers geleden onze eerste gasten hier. Er is veel veranderd in en om het huis. Maar de gezelligheid, de goede gesprekken en de onvermijdelijke spelletjes Risk zijn al die jaren hetzelfde gebleven.

rendier spotten met Piet & Loes, weinig en veraf

Bovendien profiteren onze frambozenstruiken volgend jaar van hun deskundig snoeien. En als slagroom op de pudding stookten we daarna de takken lekker op.
Ook Gerke en Hilda verbleven weer  ruim een week als buren op Nordibacka. Vertrouwd, gezellig en als vrienden onder elkaar zoals steeds de laatste jaaaaaren.

Jaap legt het allerlastigste stukje

Lami-jaap en zijn Truus zorgden voor de grootste opwinding de laatste weken. Op ons verzoek waren zij direct bereid onze nieuwe laminaat vloer te leggen. Mijn onhandigheid is wel bekend. Dus togen Jaap en Truus in het voetspoor van de oude bosarbeiders uit Värmland naar Härjedalen. En noch steeds zijn die 'arbeiders'vindingrijke, enthousiaste en noeste werkers, die veel gezelligheid mee brengen.. Geduld en precisie passen bij Jaap en na 4 dagen was de klus geklaard. En met het resultaat zijn we heel erg tevreden. Heeeeeeeeel hartelijk bedankt !

Helaas gleed ik (henk)  na 2,5 dag uit op het stof op de gladede vloer en verstuikte fors de linker enkelbanden.
Gerke heeft een noodkoffer en verstand van dit soort zaken. Koelen, verbinden en rusten. Maandags naar Hede om foto's te maken. Gerke assistentie bleek onmisbare bij de bediening van het apparaat. Geen breuk te zien gelukkig en na gezamenlijke bespreking van de foto's op krukken huiswaarts. Maar ik kan niet hinken............, lastig
Na Gerke nam Loes de deskundige zorg over, zodat het nu 2 weken later redelijk gaat.

We zijn ook met onze laatste weken bezig van ons verblijf in Zweden. Tuinstoelen gaan al gedeeltelijk naar binnen, het gastenverblijf winterklaar gemaakt, water afgetapt en de klusjeslijst wordt niet meer aangevuld.Dat is ook de opmaat voor ons leven in Nederland, waarvoor de eerste afspraken al zijn gemaakt.  De verkeersmarkten komen er aan en er zijn al twee huwelijken in oktober. En we hebben een dagje Schier in het verschiet met de oud collega's van Intres.

lingon time

Daarmee is dit ook de laatste van onze serie zomerblogs, die niet meer wilde zijn dan een manier van kontakt houden met onze familie en vrienden thuis. Het is een beeld van ons leven hier tussen de Zweden en de dorpsbewoners. Een onderwerp dat we hier regelmatig bespreken met Len en Herman, evenals wij ibland-boende in Vemhan. En tenslotte dank aan alle mensen die een oogje in het zeil hielden en op onze bloemen pasten. Maar vooral aan Fre en Karel. Jullie aandacht geeft ons een gerust gevoel.

Sterke vrouwen

In onze ogen zijn het de vrouwen, die de ruggengraat zijn van de Zweedse samenleving op het platteland. Zij vormen de kern van de sociale verbanden en zorgen voor een zo stabiel mogelijk thuisfront. Dat is echte emancipatie zonder al te veel theorie.

hiervoor moet je niet al te sterk zijn

Vaak zie je ook dat de vrouwen van
immigranten het beter doen als de mannen. Als ze tenminste te kans krijgen. Dat is hier niet anders dan in Nederland.

Nu zijn wij geen ex-pats dus hebben we makkelijk praten. Maar we zijn ook geen toeristen, die een mening vormen op basis van primaire indrukken. We zijn er iets tussen in: tijdelijke inwoners zeg maar. In het Zweeds noemen wij dat "ibland- boende" en hoewel het raar klinkt voelt die benaming goed voor ons. Zo hebben we gepaste afstand tot de dorpsbewoners en kunnen we onbekommerd mopperen op de toeristen.

In Vemhån wonen ook ex-pats en ibland-boende: Finnen, Duitsers, Nederlanders, die het hier allemaal goed naar de zin hebben. Er zijn ongeveer 200 huizen in het dorp, waarvan ca.de helft wordt gebruikt als vakantiehuis voor kortere of langere tijd. De eigenaars wonen verspreid over de hele wereld. Vaak is het zo dat het ouderlijk huis in de familie blijft en af en toe door een familielid wordt bewoond.Het huis is afbetaald en de kosten zijn gering. Maar voorvaderlijke grond heeft hier nog steeds een emotionele dimensie.

hiervoor zeker wel

en dit

Sterke vrouwen heb je ook nodig om overtollig meubilair te vervoeren naar Vemdalen. Met behulp van de buurvrouwen Britt en Anne-Marie heeft Elsbeth onze slaapbank en een kastbed geschonken aan een instelling die spullen vervoert naar Georgië. Vroeger ten behoeve van de Georgiërs, nu voor de achtergebleven en onderdrukte Russen. Het kan verkeren.

en hiervoor ook

Op de slaapbank viel niet te slapen (wel te zitten overigens) en doordat broer Rolf zijn (aan ons geschonken) stoelen kon meenemen op de aanhanger werd het gastenverblijf anders ingericht.Zo bleef de bank over. Maar ja ook voor het afladen van het karretje waren weer sterke vrouwen nodig en stond Nina ook haar "mannetje" .Rolf ook trouwens.

Zaterdag zijn Rolf en Nina, Minou en Vincent weer vertrokken na 10 dagen van rust en gezelligheid. Pannenkoeken bakken op een houtvuur en buiten eten bleek ook nu weer mogelijk. Onze vuurplaats is onder reconstructie maar met een  noodoplossing ging het prima. De aanleiding voor hun bezoek was ook het transport van de stoelen en delen van een douchecabine. Dankzij het technisch inzicht van Karel, die en passant even de hele kar restaureerde, is het transport prima verlopen. Grote klasse.

Een sterke vrouw heb je ook nodig bij het uitladen van onze nieuwe vloer. Een grote vrachtauto op het erf, de pallet uitgeladen  en dan is het aan ons. Sorry aan Elsbeth want mijn rol is minimaal.

en hiervoor zeker

Komende week komen Jaap en Truus, die beloofd hebben de laminaatvloer te leggen. En dan moet er weer gesleept worden. Door (een) sterke vrouw(en) uiteraard.
Wie ben ik zonder mijn sterke - letterlijk en figuurlijk- sterke vrouw ? Daarom is deze blog een ode aan haar.En ook een beetje aan al die andere sterke vrouwen die ik ken.

Geschreven door Henk

Naschrift
Regelmatig krijgen we leuke reacties op onze blog (voel je vooral niet verplicht), die wordt gelezen in Nederland, Zweden, Australië, Noorwegen,Griekenland en Canada., Maar wie is toch onze lezer in Brazilië ?
Dank voor jullie meeleven met ons. Jullie zijn regelmatig in onze gedachten en zeker zij, die momenteel een zware last te dragen hebben.

Eigen-aardigheden

Iedere samenleving heeft zo zijn eigen aardigheden en eigenaardigheden. Wat tot welke categorie behoort is onderworpen aan het subjectieve oordeel van de beschouwer met een eigen referentiekader. Bij een langer verblijf hier komen de eigenheden en de aardigheden steeds meer in beeld. Zo werd onlangs met vreugde gemeld dat in juli maar 9 mensen zijn verdronken tegen 26 een jaar eerder. Maar het zijn er nog teveel en dus moet het basisonderwijs meer tijd besteden aan zwemonderwijs.De staat is de eerst aangewezene voor de oplossing   en pas daarna komt de vraag of de opvoeding ook een taak heeft. Nu weten we niet hoeveel mensen er per jaar in Nederland verdrinken, maar dat zwemonderwijs primair een taak van de ouders is staat buiten de discussie.

In dit land met grote afstanden is het goederentransport goed geregeld. Je kunt gemakkelijk via het web bestellen en bezorging thuis of op afhaallocaties is  met behulp van SMS en mail duidelijk geregeld. Wij bestelden onlangs iets dat in de bouwmarkt niet standaard in voorraad is en alleen  via de webshop verkrijgbaar is. Goed geregeld en geen vracht omdat het een "beställningsvara" is. Maar op het moment dat je aan die bestelling iets toevoegt dat wel in de winkel verkrijgbaar is wordt vracht in rekening gebracht. En over een afstand van 160 km kan dat behoorlijk oplopen.

IKEA  zo bleek onlangs bij vrienden accepteert in de webshop geen internationale credit-card, die niet in Zweden is afgegeven. In de winkels kun je er probleemloos met betalen maar niet in de e-handel.Nu hebben we ook nog een klusje met hen over het internationale gebruik van de family-card.Wordt vervolgd, en ondertussen hebben we Jaap en Truus op de achterhand.

Onze telefoonlijn moet telkens als we hier weer terugkomen nagekeken worden omdat er veel ruis is. We zitten aan het einde van de kabel, die bovengronds veel hebben te lijden.Zo ook dit jaar. Na de storingsmelding via spraakherkenning  (!) kwam er een monteur, die een deel van de hele kabel heeft vervangen. Hij meende aanvankelijk dat de spechten de kabel hadden opengehakt. Dat schijnt vaak voor te komen. Maar de oude kabel bleek op verschillende plaatsen door de bliksem te zijn getroffen. Tja en zo zijn we dan een kleine klant met grote kosten voor Telia. Maar soms is dat niets anders.Net als bij ons trouwens.

Met Greet en Rob, oudcollega's uit de RvC van Intres, die hier een paar dagen te gast waren hebben we een bezoekje gebracht aan Vikarvålvallen, de fäbod (zomerboerderij) van Anna en Torbjörn, die sommigen van jullie wel kennen. Ze hebben er een nieuw verblijf bijgebouwd met een keuken en een slecht weer accomodatie.Gelukkig gaat het niet ten koste van de sfeer en is het nog steeds een heerlijke en unieke plek.

Hun bezoek was erg gezellig en natuurlijk hebben we veel gepraat over winkels, opvolging, ondernemen en besturen. Maar ook persoonlijke onderwerpen passeerden de revue bij de koffie, de  borrel en het eten.

Veranderende inzichten en nieuwe plannen zijn ook hier zichtbaar. Om meer zon op het terras te hebben en de zilverspar te sparen werd er een berk gekapt dit voorjaar. De berk stond rechts van het pomphuis. Als prettig neven effect zijn de bloemen in het perk voor het pomphuis  als het ware geëxplodeerd. (zie foto boven)

Jaren geleden hebben Elsbeth en Liesbeth poten gebouwd van keitjes voor de tafel bij de vuurplaats. We hebben nieuwe plannen voor die hoek en dus hebben we alles weer afgebroken en losgebikt.

De gastvrijheid van Anne-Marie en haar zus Ella is groot en we werden uitgenodigd om mee te eten. De krant in Västerbotten organiseert jaarlijks een receptenwedstrijd en Ella is lid van de jury. Recepten worden beoordeeld en deels gekookt. De verplichte ingrediënten zijn ondermeer zalm, lamsgehakt en de beroemde kaas uit Västerbotten. Heerlijk om twee verschillende recepten te  proeven en ook onbekommerd van commentaar te voorzien. Het was erg lekker en we hadden een heerlijke avond.

Ook Ella viel, net als wij regelmatig, over de prijzen van de levensmiddelen hier. Boter is hier een euro duurder dan in Stockholm. De ouderenbond onderzoekt regelmatig welke winkel in de regio de laagste prijzen heeft voor een bepaald pakket. Dat wordt gepubliceerd, maar erg gelukkig word je niet van de mededeling dat jouw winkel de duurste is en de goedkoopste zich op twee uur rijden bevindt.Is het iets voor de ouderenbonden in Haren zo'n lokaal onderzoek te doen ?

                                          
Eigen aardigheden en eigenaardigheden van de Zweden maken niettemin dat we ons hier zo thuis voelen en gelukkig kunnen we in beide landen de omstandigheden wel relativeren.

En ja wel..we zagen de deelnemers aan de Tour of Jamtland Vemdalen passeren.

Het beste (weer) van twee werelden

Het huwelijk van Linda en Marco op 8 juli is de aanleiding tot ons late vertrek naar Zweden dit jaar. De ambtelijke opdracht heb ik met plezier vervuld en het was een eer deze vrienden te trouwen. Langer blijven in Nederland maakt het ondermeer mogelijk met ons zevenen een weekeindje te kamperen,Chris'verjaardag te vieren, Jeannette's feestje bij te wonen, een weekje naar Mecklenburg-Vorpommern te gaan en van het mooie weer te genieten. Zweden beleefde nog nauwelijks zomer en eenmaal hier aangekomen is het weer is nog niet zomers maar wel veel beter dan in Nederland.Het weer is nu besproken en kunnen we gaan vertellen over onze belevenissen.


We  vertrekken op 9 juli drie kwartier voor op onze planning  om 03.15 uur en hadden uiteraard geen last van de voorspelde file's en grenscontroles. Het is vroeg maar dan heb je ook wat. Vroeg in de middag in Zweden bedenken we dat Wies en Frederik wel eens 'thuis'kunnen zijn. En jawel ook deze Hareners genieten al weken in en van hun Zweedse huis aan de westkust. We zijn van harte welkom en drinken een kopje koffie en bewonderen de vernieuwingen aan hun huis. Door naar Varberg waar we een jeugdherberg hebben geboekt in een landelijke omgeving.Vroeg slapen en vroeg weer op, zodat we om 07.00 uur al weer rijden.

Uiteraard met paddestoelen

Op weg naar Piet & Co op Solbacken in Fredross.Vrienden van de Zweedse cursus en net als wij 's zomers vele maanden hier verblijvend. Ook Jaap & Truus, eveneens van de Zweedse cursus maar inmiddels geëmigreerd melden zich kort na ons in het begin van de middag. Gastvrijheid, gezelligheid en praterij zijn de ingrediënten voor een fijne dag. En natuurlijk moeten Truus en Elsbeth weer met het  meubilair schuiven. Het is maar zo een uur of negen als Jaap & Truus huiswaarts keren naar Munkfors.

Maandagmorgen na de koffie verder op weg naar Nordibacka dat op zo'n 5 uur rijden ligt. Kalm aan en boodschappen doen in Sveg. De eerste keer weer de oprit op en telkens weer zijn we benieuwd wat we aan zullen treffen. Het gras is  wel gemaaid maar staat al weer hoog.

De bloemperken omzoomd met een halve meter gras. De berk volgens afspraak gekapt en het huis moet weer veroverd. Werk aan de winkel.
Nu, een week later, zijn we op stee maar er moet nog wel veel gedaan. Maar wat er is gedaan is direct zichtbaar en motiveert. Onze slechtweer klussen zijn allereerst het uitbreken van de kast op de overloop en het verven van een deel van de keuken. Vele projecten tegelijk onder handen dus.

Woensdagavond een concertje in de dorpskerk,dat het meer moet hebben van het  gebeuren zelf dan van het gebodene. Zondagmiddag zingt de troubadour Stefan Strom bij Stampen. Op de fiets er heen. Opnieuw weinig mensen, zo'n 30, maar leuke muziek van Evert Taube en natuurlijk Cornelis Vreeswijk. Hij bezingt ondermeer hoe Jacob via Lea en Rachel zijn eigen zwager werd en hoe hij die al jaren wachten doorstond. Met deze vrijmoedige uitleg werden we niettemin gesticht.

Rijden met koplampen aan is hier verplicht. Thuis zijn we het gewend en dus is het stom dat je hier ze vergeet  uit te doen.En dat niet voor de eerste keer.Maar net als indertijd helpt Tobbans acculader ons aan stroom en wordt het probleem soepel verholpen.Tijd voor de aanschaf van een eigen lader dus.

Hoewel natuurlijk de dingen hier onze aandacht vragen zijn onze vrienden niet uit onze gedachten. Het leven lijkt allemaal zo mooi en eenvoudig, maar een aantal van onze vrienden hebben  andere en grote zorgen aan hun hoofd en maken spannende tijden door. Dat relativeert op de goede wijze ons leven hier maar maakt ons ook dankbaar. Zo goed mogelijk meeleven helpt  en dat weten we uit ervaringen. Vriendschap is immers de brug tussen twee werelden.

De dagen lengen

Het lijkt wel of de dagen al langer worden. We zijn nog maar ruim twee weken na de kortste dag en we zullen het ons wel verbeelden. Of komt het doordat we dichter bij de natuur wonen ?
Met de kou hebben we trouwens wel geluk, want met gemiddeld - 10 tot - 15 graden is het lekker weer. Af en toe een dag en/of een nacht met een uitschieter naar zo'n - 30 maar dat is het dan ook. Wel hebben we relatief veel sneeuw en dus is het veel sneeuw scheppen. Ook buurman Torbjorn heeft met zijn grof geschut al zes keer geveegd.


De week met Wills, Jur en Jannet was erg gezellig. Ze hadden een goede reis heen en terug en dat is toch ook altijd iets om even bij stil te staan. We wilden in die week met elkaar zo nog even stil bij het overlijden van onze moeder. We hebben veel gepraat, herinneringen opgehaald, een van haar flessen beerenburg opgedronken en van elkaars gezelschap genoten. 

Ook werd er gewinkeld, gelanglaufd, gesparked (dat is lopen en glijden met een stoeljesslee)en een beetje rond het huis geskied. 

Alles kun je doen vanaf de voordeur en dat is lekker gemakkelijk. 
Henk heeft weer geprobeerd te skieen. 

Oudejaarsdag 2004 stapte hij voor de laatste keer van de ski,'s. Na het fietssucces van de zomer was nu het skieen in de herkansing. Hij stond wel veel steviger dan twee jaar terug toen hij het ook even probeerde. Lopen met ski's ging prima, maar zodra het op glijden aan kwam ging het mis en moest Jur hem steeds weer oprapen. Dus dan toch maar gewoon aan de 'spark'.

Een groter succes waren de ritten op de sneeuwscooter. Eerst een rondje dorp samen met Leon, die met Karin en hun zoons sinds het najaar hier wonen en uit Nederland afkomstig zijn, en op Nieuwjaarsdag een rit van zo'n 30 kilometer onder leiding van Bosse. Nu is balans op een zware machine in ongelijk terrein ook iets speciaals. Zeker als je er toch al af en toe moeite mee hebt. Gelukkig waren Jur en Bosse op de achterhand om Henk weer in het rechte spoor te krijgen. Maar ook hier baart oefening kunst.En ze zagen nog rendieren ook.
Al met al hebben we samen een bijzonde week beleefd waarop we met heel veel plezier terug zien.

Na hun vertrek herneemt het leven zijn gewone gang. De Zweden vieren ook nog Trettondagen(Driekoningen) en dat maakte de afgelopen week nog tot een echte vakantiewerk.Doordat de kerstdagen ongunstig vielen heeft een deel van de omzet in de toeristenbranche zich naar deze week heeft verplaatst. Maar dat het hoogseizoen is hier dat is duidelijk. Er is fors geïnvesteerd en met Kerst werd een nieuwe lift geopend, de langste 6stoels lift van Zweden, samen met twee nieuwe afdalingen. Maar ja de Zweedse economie is de beste van de EU.(en dit keer is het waar)

Elsbeth heeft deze week een verschrikkelijke ontdekking gedaan. Op de radio worden vaak boeken voorgelezen en zo kwam ook het sprookje Sneeuwwitje voorbij. Nu blijkt dat de boze koningin Elsbeth heet. Ze herkent zich er niet in. (Dit ter geruststelling voor Marije en Jeanette).


Overigens is het Zweedse woord voor het Nederlanse e-book reader (!) gewoon läsplatta (vert. Leesplaat). Wat zijn we toch lui met onze moedertaal.
Woensdag gaan we weer aan de rit naar huis. We overnachten in de jeugdherberg van Motala- die ziet er leuk  uit op het plaatje- en dan door naar Olofstrom waar  we een paar dagen blijven  bij Kjell en Annika en de banden weer moeten wisselen.

Tot ziens dus in Haren.


Elsbeth en Henk

PS. Hartelijk voor alle kerstkaarten die we hier per post of mail ontvingen. Ze hebben ons huis prachtig versierd.